مقایسه سمیت علف‌کش آترزین در چهار گونه‌ی ماهی بومی استان خوزستان: بنی، شیربت، عنزه و گطان

در این تحقیق سمیت حاد سم علف‌کش آترزین در چهار گونه­ی ماهی بومی استان خوزستان، شامل ماهی بنی  Mesopotamichthys sharpeyi ، شیربت Tor  grypus، عنزه Luciobarbus  esocinus و گطان Luciobarbus  xanthopterus موردبررسی قرار گرفت (پاییز 1392، آزمایشگاه بخش بهداشت و بیماری­های آبزیان دانشکده دامپزشکی، دانشگاه شهید چمران اهواز). بدین منظور از روش استاندارد OECD (Organization for Economic Cooperation and Development) جهت تعیین سمیت حاد آترزین در چهار گونه ماهی استفاده گردید.  هرگونه ماهی در مجاورت حداکثر هشت غلظت متوالی از سم علف‌کش آترزین در سه تکرار (مجموعاً 24 آکواریوم) و به مدت 96 ساعت قرار داده‌شده و تلفات  به‌صورت روزانه ثبت گردید. داده­های به‌دست‌آمده با نرم‌افزار Probit آنالیز شد. نتایج مشخص ساخت که آترزین برای هر چهار گونه فوق ماده­ای سمی است و سمیت آن‌هم با افزایش غلظت و هم با افزایش مدت مجاورت افزایش می­یابد ولی میزان حساسیت به این سم در بین گونه­های مختلف موردبررسی تفاوت­های معنی­داری را نشان دادند، بطوریکه سمیت حاد بر اساس LC50 96 ساعته، در مورد ماهی عنزه کمترین میزان (بالاترین غلظت) معادل 21±142 میلی‌گرم در لیتر به دست آمد که نشان‌دهنده مقاومت نسبتاً خوب این‌گونه به سم آترزین است. درصورتی‌که مقاومت بنی و شیربت کمتر از عنزه و ً مشابه یکدیگر به ترتیب برابر 14±60 و 11±65 ثبت گردید. بالاترین حساسیت نسبت به این سم را  ماهی گطان با LC50 به میزان 3±9 میلی‌گرم در لیتر نشان داد. با توجه به نتایج فوق می­توان گفت علیرغم اینکه این چهار ماهی بومی ازنظر زیست‌شناسی و طبقه‌بندی ماهی­های بسیار مشابه می‌باشند ولی تفاوت زیادی بین حساسیت آن‌ها به سم علف‌کش آترزین وجود دارد، و عنزه بیشترین مقاومت و گطان بیشترین حساسیت را نسبت به این سم دارند. لذا با توجه به میزان بالای مصرف این سم در استان و توصیه می‌شود در بازسازی ذخایر ماهیان بومی در منابع آبی استان خوزستان، بیشتر از گونه­هایی همچون عنزه که مقاومت کلی بیشتری به این سم دارند، استفاده گردد.